Jaarverslag 2022

2022 was het jaar waarin ik als voorzitter van uw rekenkamer mocht aantreden en kennismaakte  met een enthousiaste en kundige rekenkamer en ondersteuning. Maar meer nog met u en nader mocht kennismaken met de Zeeuwse politiek.

Wat goed is moet je koersteren en we gingen als vernieuwd bestuur verder op de ingeslagen weg.

Samen met het driemensschap namen we afscheid van oud-voorzitter Chris de Graaf. En we maakten bij wijze van kennismaking en voor het ophalen van potentiele onderzoeksonderwerpen een rondje langs de diverse Statenfracties.

Een zwarte schaduw boven 2022 voor de rekenkamer was het overlijden van onze collega Evi Domi in april. Sinds de oprichting in 2005 was zij al als management- en onderzoeksassistente verbonden aan de rekenkamer. Hoewel we wisten dat ze ernstig ziek was, kwam haar overlijden toch nog als een grote schok.

In 2022 leverden we een tweetal onderzoeken op en drie nieuwe onderzoeken werden opgestart. In dit jaarverslag kunt u daarover lezen.

Met dit jaarverslag nemen we ook afscheid van de ‘oude Staten’. Met onze aanspreekpunten binnen Provinciale Staten, de programmaraad en het driemensschap vonden in december 2022/januari 2023 evaluatieve gesprekken plaats. De input uit die gesprekken gebruiken we om ook in de nieuwe bestuursperiode Provinciale Staten van Zeeland goed te ondersteunen in haar kaderstellende, controlerende en volksvertegenwoordigende rol.

Statenleden die nu afscheid hebben genomen, in het bijzonder hen die onderdeel uitmaakten van de programmaraad en het driemensschap bedank ik voor de goede samenwerking en het vertrouwen in de afgelopen jaren. En we zien uit naar de voortzetting van de goede en prettige samenwerking met de blijvende en nieuw-gekozen leden van Provinciale Staten.  

Namens het bestuur van de rekenkamer Zeeland,

mr. G.A.A. (Marloes) van Rijswijk - van Mook

voorzitter

Conform het reglement van orde verantwoordt de rekenkamer Zeeland ieder jaar aan Provinciale Staten de werkzaamheden en bestedingen met betrekking tot het voorgaande jaar.

De rekenkamer Zeeland voert onafhankelijk onderzoek uit naar de doeltreffendheid, doelmatigheid en rechtmatigheid van het door de Provincie Zeeland gevoerde beleid. Daarmee versterkt de rekenkamer de kaderstellende en controlerende rol van Provinciale Staten. Het vergt voor Provinciale Staten tijd en deskundigheid om (beleids)onderzoek uit te voeren. Daarom ondersteunt de rekenkamer hierbij met als doel de rol van Provinciale Staten binnen het dualisme op Provinciaal niveau te versterken. De rekenkamer Zeeland is onafhankelijk en bestaat uit een bestuur, een ambtelijk secretaris en medewerkers.

In 2022 bood de rekenkamer een tweetal onderzoeken aan Provinciale Staten (PS)aan. Drie nieuwe onderzoeken werden in 2022 opgestart en zullen in 2023 aan PS worden aangeboden.

De rekenkamer Zeeland onderzocht of de Provincie Zeeland erin geslaagd is in de afgelopen vijf jaren stappen te zetten in het streven naar ‘volhoudbare landbouw’: “een sector die economische gezond is, kringlopen op een zo laag niveau sluit en produceert in evenwicht met de natuurlijke omgeving”. Samengevat waren de conclusies en aanbevelingen als volgt.

Geen Zeeuws keerpunt voor landbouwtransitie in de afgelopen vijf jaar. Wel voortgang en waardering.

De rekenkamer trekt de hoofdconclusie dat de provinciale doelstelling op het gebied van landbouw en transitie daarvan te algemeen was om harde uitspreken te kunnen doen over de realisatie van doelen. Bovendien blijken er weinig cijfers beschikbaar op Zeeuwse schaal die bruikbaar zijn om vast te stellen welke vooruitgang precies gerealiseerd is. Daarom heeft de rekenkamer hoofdzakelijk een beeld verkregen op basis van gesprekken met in- en extern betrokkenen bij het provinciale beleid. Dat beeld laat zien dat er de afgelopen jaren geen keerpunt brachten wat betreft landbouwtransitie of dat er een grote waarneembare versnelling was op dat terrein. Wel neemt zichtbaar het tempo toe waarin nieuwe technieken, veranderde inzichten en betere teeltmethoden beschikbaar komen. Er worden steeds kleine stapjes gezet. De wijze waarop de Provincie Zeeland zich inzette op het gebied van landbouw wordt over het algemeen door betrokken partijen positief gewaardeerd.

Nadruk op subsidies en begeleiden van gebieds- en beleidsprocessen.

De nadruk van de inzet door de provincie gericht op landbouw lag vanaf 2017 op het ondersteunen en stimuleren met subsidie van initiatieven. Ook ging er veel aandacht uit naar het begeleiden van beleids- en gebiedsprocessen, al dan niet met hulp van het provinciale kavelruilbureau. Op het vlak van beleid werd er samen met stakeholders een Zeeuws Uitvoeringsprogramma Landelijk Gebied opgesteld en een Zeeuws Deltaprogramma Zoet Water.

Regels om intensieve veehouderij tegen te gaan.

Op het stellen van regels door de Provincie lag in mindere mate de focus in het beleid. Daarbij maakt de rekenkamer wel de kanttekening dat regels van de Provincie op het gebied van het tegengaan van nieuwvestiging van intensieve veehouderij er mede toe geleid hebben dat de Zeeuwse landbouw een relatief gunstige uitgangspositie heeft met de stikstofproblematiek in vergelijking met andere Provincies. In Zeeland was de groei van de veestapel veel minder dan in andere Provincies het geval was door die regels die de Provincie stelde.

Circa 40 miljoen subsidie voor de landbouw in de periode 2017 - 2021.

Uit de analyse van de rekenkamer blijkt dat de Provincie Zeeland voor landbouw en transitie daarvan circa € 40 miljoen subsidie verstrekte in de periode 2017 t/m 2021. Dat bedrag is opgebouwd uit een deel eigen middelen en een deel Europees geld voor plattelandsontwikkeling (POP-3/leader). Bijna de helft van de Provinciale middelen werd aangewend om fysieke investeringen bij agrarische bedrijven te stimuleren, van landbouwmaterieel, zoals apparatuur voor precisielandbouw, machines voor spitten en zaaien en poten/planten tegelijk en spuit- en driftreductie. Circa een kwart van de Provinciale middelen werd uitgegeven aan projecten gericht op proeftuinen/pilots, het ontwikkelen van kennis of het delen daarvan. De Europese middelen die bij beschikking van Gedeputeerde Staten van Zeeland verstrekt werden als subsidie gingen voornamelijk naar fysieke investeringen van agrariërs, agrarisch natuurbeheer en niet productieve investeringen van het waterschap.

Verbeterpunten: doelen specificeren en monitoring en evaluatie versterken.

De rekenkamer ziet een aantal punten waarop Provinciale Staten het beleid kan versterken. Volhoudbare landbouw geeft als algemeen doel goed richting op hoofdlijnen aan het beleid, maar de rekenkamer vindt dat het teveel ontbrak aan uitwerking van wat de Provincie met welke budgetten binnen haar invloedssfeer wilde bereiken met het landbouwbeleid. Verder vindt de rekenkamer ook dat de Provincie meer de voortgang van beleid moet meten, daarover moet verantwoorden en daaruit lessen moet trekken.
 

De rekenkamer Zeeland deed vier aanbevelingen aan Provinciale Staten van Zeeland die heb ondersteuning bieden om de positie op het gebied van landbouwtransitie te versterken.

1. Bekrachtig als Provinciale Staten naast een algemene doelstelling op aangeven van Gedeputeerde Staten ook specifieke doelen op het gebied van landbouw en transitie daarvan, die de Provinciale rol nader inkaderen en te bereiken zijn voor de Provincie in samenwerking met partners.
2. Bekrachtig op aangeven van Gedeputeerde Staten duidelijk prestaties in de begroting waaraan transparant budgetten zijn gekoppeld.
3. Ga in gesprek met Gedeputeerde Staten over hoe de kaderstelling op het gebied van landbouwbeleid alsnog nader kan worden geconcretiseerd en hoe richting de toekomst Provinciale Staten betrokken kunnen blijven bij het doorlopen van de beleidscyclus.
4. Betrek monitoring en evaluatie nadrukkelijk bij de uitvoering van aanbeveling 3 en verzoek Gedeputeerde Staten bij monitoring en evaluatie de handvatten te gebruiken die zijn te herleiden uit het onderzoek van de rekenkamer.

De rekenkamer gaf op 16 september 2022 een technische presentatie aan leden van Provinciale Staten. Het onderzoeksrapport werd besproken in de vergadering van de Statencommissie Economie van 1 september. 

Bekijk het volledige onderzoeksrapport
 

De rekenkamer Zeeland is nagegaan of de adviezen van de commissie Balkenende uit 2016 zijn opgevolgd door de Provincie Zeeland en tot welke resultaten dit heeft geleid.